Партызанскі камандзір

Стройныя сосны, нібы вартавыя, маўкліва абступілі зямлянку, домік-музей партызанскай славы і помнік з граніту... Заходзіш на тэрыторыю мемарыяльнага комплексу, ступаеш па той шматпакутнай зямлі і спрабуеш перанесціся ў думках у далёкія саракавыя... Цяпер у Зачэпічах, на беразе Нёмана, – цішыня і спакой, толькі вецер шуміць у вершалінах дрэў. А ў гады Вялікай Айчыннай вайны там размяшчаўся мазгавы цэнтр народных мсціўцаў – штаб Шчучынскага партызанскага злучэння пад камандаваннем Сцяпана Пятровіча Шупені.

– Урачыстае адкрыццё мемарыяльнага комплексу адбылося 3 верасня 1977 года, – расказвае настаўніца геаграфіі і захавальніца музея Орлеўскай сярэдняй школы Тарэса Эдвардаўна Бурдзей. – Тады ў Зачэпічах сабралася шмат ганаровых гасцей. Сярод іх быў і Сцяпан Пятровіч Шупеня. У нас захаваліся здымкі, якія занатавалі гістарычныя моманты той падзеі, і сёння мы паказваем іх сваім выхаванцам і расказваем пра далёкія ваенныя гады.

Музей у Орлеўскай школе адчынены ў 1986 годзе, а з 14 ліпеня 1980 года школа носіць імя ўдзельніка грамадзянскай вайны, сакратара Шчучынскага падпольнага міжрайпартцэнтра і камандзіра Шчучынскага партызанскага злучэння С.П. Шупені. Адпаведнае рашэнне было прынята Гродзенскім абласным Саветам дэпутатаў.

– Дзеці з цікавасцю наведваюць музей, знаёмяцца з ваенным мінулым сваёй малой радзімы, – працягвае Тарэса Эдвардаўна. – І не толькі вучні нашай школы. Летам да нас заглядваюць юныя аматары гісторыі з абсалютна розных мясцін вобласці, а то і рэспублікі, а літаральна на днях мы праводзілі экскурсію для вучняў Ходараўскай школы. Асаблівы інтарэс выклікае ў дзяцей зямлянка ў Зачэпічах. Дзе яшчэ ўбачыш сапраўдны прытулак партызан?
Пра Сцяпана Пятровіча Шупеню добра ведае кожны вучань школы. Аб дзейнасці гэтага гераічнага чалавека расказваюць не толькі экспанаты школьнага музея. У адным з калідораў аформлены куточак партызанскага камандзіра, і кожны, хто тут праходзіць, абавязкова кіне позірк на знаёмы воблік.

– У гэтыя дні ў школе праходзіць Тыдзень памяці С.П. Шупені, – гаворыць Тарэса Эдвардаўна. – Экскурсаводы Святлана Сухоцкая і Надзея Змітрукевіч праводзяць для вучняў экскурсіі “Яго імя носіць наша школа”. На класных гадзінах настаўнікі расказваюць дзецям пра дзейнасць партызанскага атрада ў нашай мясцовасці, пра яго кіраўніка, пра тыя цяжкія гады выпрабаванняў і трывог.
...На адным са стэндаў школьнага музея ёсць фотаздымак, на якім занатавана ўнікальнае імгненне: сын Сцяпана Пятровіча Аляксандр Сцяпанавіч наведвае мемарыяльны комплекс, каб на свае вочы ўбачыць мясціны, дзе ваяваў яго бацька, і пакланіцца тым людзям, што загінулі ў імя Перамогі. І мы заўсёды будзем помніць пра іх, а таксама пра іх камандзіра – Сцяпана Пятровіча Шупеню.

Ганна РУДСКАЯ.
Фота аўтара і з музея школы.

Наша даведка

Сцяпан Пятровіч ШУПЕНЯ

Нарадзіўся 10 лістапада 1896 года ў вёсцы Нача Барысаўскага ўезду Мінскай губерні. Былы сакратар Шчучынскага РК КПБ, камандзір Шчучынскага партызанскага злучэння. Узнагароджаны ордэнам Леніна, ордэнам Кастрычніцкай Рэвалюцыі, ордэнам Чырвонага Сцяга, ордэнам Суворава ІІ ступені і медалямі. Удастоены звання “Ганаровы грамадзянін г. Шчучын” за актыўны ўдзел у партызанскім руху на тэрыторыі Шчучынскага раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны.