Кароткая храналагічная даведка

Кароткая храналагічная даведка
9-5 тысячагоддзе да нашай эры — Мезаліт (сярэдні каменны век паміж палеалітам і неалітам).
5-3 тыс. да н. э. — Неаліт (новы каменны век).
Канец 3 тыс. да н. э. — 7 ст. да н. э. — Бронзавы век (эпоха бронзы).
6 ст. да н. э. — 8 ст. н. э. — Жалезны век.
Сярэдзіна 1 тыс. н. э. — З'яуленне на Слонімшчыне неумацаваных гарадзішчау-сховішчау (тыпу Турэц, Старжаная гара, Бахмутка).
ІХ-Х ст. — Час узнікнення умацаваных валамі і равамі гарадзішчау.
X ст. — Прыблізны час узнікнення Услоніма — умацаванай "услоны" на берагах ракі Шчары.
1040 г. — Паход кіеускага князя Яраслава Мудрага на зямлі сучаснай Слонімшчыны. Некаторыя гісторыкі пісалі, што бітва адбывалася на "палях слонімскіх", таму лічылі гэтую дату датай заснавання Слоніма.
1103 г. — Паводле гістарычньїх крыніцау каля Услоніма (Слоніма) адбылася жорсткая бітва паўдневарускіх дружынау з мясцовымі абаронцамі.
Пачатак ХШ ст. — Напад галіцка-валымскіх князёу і парабаванне краю.
1205 г. — Аб'яднаныя дружыны літвінау (так называлі нашых продкау) і ятвягау у адказ напалі на Валынь і парабавалі яе.
1241 ґ— У дакументах згадваецца аб нападзе татарау на Слонім і знішчзнні яго драулянага замка.
З 1245 г. — Слонімскі край і суседнія землі са згоды гарадской Рады ахоуваліся дружымамі князя Міндоуга.
З 1248 г. — У слонімскім замку князявау старэйшы сын Міндоуга — Войшалк.
У1249 г. — Галіцкі князь Даніла з удзелам татарау спрабавау падпарадкаваць сваей уладзе зямлю Услонімскую (ды, напэуна, безвымікова).
1252 г. — Даніла Галіцкі з братам і сынам зноу нападау на Услонім, Ваукавыск і Здзітау і моцна парабавау край гэты. Пад гэтай датай старажытны Іпатаускі летапіс упершыню згадвае аб Услоніме (Слоніме). Часамі 1252 год называецца годам заснавання Слоніма.
1254-1255 — Згодна Холмскага дагавору Слонім, Наваградак і Вау¬кавыск часова адышлі пад уладу сына Данілы-Рамана, застаючыся аднак пад вярхоунай апекай Міндоуга.
Зімой 1258-1259 — У час татарскага набегу на край абаранялі яго дружыны князёу Войшалка і Тауцівіла.
1276 г. — Галіцка-валымскія князі Уладзімір з Львом "послаша рать свою ко Вслонімові, взяста є", каб'не падсялялі беглых ад кры-жакоу прусау.
1281 г. - У летапісах успамінаецца князь "вослонімскі" Васілька.
З 1283 да 1315 г. - Слонім ахоувауся смелым князем Віценем - братам вялікага князя Гедзіміна.
1315 - 1345 гг. - Слонім быу падначалены князю Монівіду - старэйшаму сыну Гедзіміна.
3 1345 г. — Слонімам і Трокамі валодау князь Кейстут — брат вялікага князя Альгерда.
3 1382 г. — Слонімшчыма належала князю Вітауту — сыну Кейстута, забітага Ягайлам у 1382 г.
14 жніўня 1385 г. — Крэуская унія — аб'яднанне Вялікага княства Літоускага і каралеуства Польскага.
1386 г. — Са Слоніма уся літоуская дэлегацыя накіравалася у Люблін, дзе Ягайла быу абраны каралём польскім.
3 1388 г. — Князем Вітаутам у Слоніме дазволена сяліцца яурэям.
1410 г. — У бітве пад Грунвальдам прымала удзел слонімская харугва.
1413 г. — Пасля Гарадзельскай уніі Слонімскае княства было ператворана у Слонімскі павет Троцкага ваяводства, якім кіравалі княскія намеснікі.
1500 г. — Слонім стау павятовым цэнтрам Наваградскага ваявод¬ства.
1506 г. — Крымскія татары ушчэнт зрабавалі Слонім і разбурылі яго замак, які на правабярэжжы Шчары болей не аднауляуся.
1520 г. — Новы (Верхні) замак быу узведзены на левабярэжжы р. Шчары пры старосце Яну Радзівілу.
1532 (1531?) — Наданне Слоніму Магдэбургскага права — самакіравання.
3 1555 г. — У слонімскім замку пачау засядаць земскі суд.
З 1586 г. — Старостам слонімскім стау Леу Сапега (1557-1633).
4 студзеня 1591 г. — Каралём Жыгімонтам 3-ім Слоніму дадзены
гарадскі герб.
З 1597 да 1685 г. — У Слоніме праходзілі генеральныя сеймікі усяго Вялікага княства, куды з'язджаліся паслы з Віленскага, Наваградска¬га, Менскага, Троцкага, Полацкага, Смаленскага, Віцебскага, Берасцейскага, Мсціслаускага, Інфляндскага і Чарнігаускага ваяводствау.
1605 г. — Слонім атрымау права "складу", дзе усе купцы абавязаны былі затрымлівацца і гандляваць транспартуючымі таварамі.
У гэтым годзе Леу Сапега заснавау у горадзе першы ткацкі цэх.
1654-1667 г. — Руска-польская вайна, у час якой (1655) Слонімшчына панесла страшэнныя страты: быу разбураны горад, спалены вёскі, знішчаньї гарадскі замак, перабіта або забрана у расійскі палон каля паловы насельніцтва павету.
1696 г. — Была скасавана як афіцыйная дзяржауная беларуская мова, заменена польскай на тэрыторыі Вялікага княства Літоускага. У 1710 г. — У павеце быу страшэнны мор, выміралі цэлыя вёскі. И 730 г. — 19 верасня адбылася трыумфальная каранацыя залатымі папскімі каронамі Жыровіцкага цудатворнага абраза Маці Божай і Ісуса.
Другая палова XVIII ст. — Пры двары старосты слонімскага Міхала Казіміра Агінскага існавала знакамітая у Еуропе Опера (тэатр) і музычная капэла, працавала друкарня, мастацкая школа, галерэя.
1794 г. — Паустанне Тадэвуша Касцюшкі.
1795 г. — Трзці раздзел Рэчы Паспалітай і далучэнне Слонімшчыны да Расійскай імперыі.
14 снежня 1795 г. — Загадам Кацярыны II утворана Слонімская губерня, якая праіснавала адзін год.
1801 г. — Слонім стау уездным цэнтрам у Гродзенскай губерні.
1812 г. — Пачатак французска-расійскай вайны.
1831 г. — Антыцарскія падзеі на Слонімшчыне (Цітус Пуслоускі і Антон Бронскі).

1833 г. — Змаганне і смерць Міхала Валовіча.
1839 г. — Ліквідацыя уніяцтва.
1840 г. — Расійскі імператар Мікалай І забараніу ужыванне назвы "Беларусь", уводзілася назва "Северо-Западный край".
19 лютага 1861 г. — Так званая "адмена прыгоннага права" імператарам Аляксандрам II.
1862 г. — Існаванне на Слонімшчыме антыцарскага падполля.
1863 г. — Паустанне Кастуся Каліноускага. Мілавідская бітва.
1880-ыя г. — Будаўніцтва чыгункі Баранавічы — Слонім — Ваукавыск.
1914 г. — Пачатак расійска-германскай вайны.
3 верасня 1915 г. — Немцы занялі Слонім. Акупацыя працягвалася больш чым за тры гады.
25 сакавіка 1918 г. — Абвяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рзспублікі (БНР).
1921 г. — Рыжскі дагавор (18 сакавіка), згодна якому Беларусь была раздзелена на дзве часткі і Слонімшчына адышла пад Полымчу.
1925 г. — Пачатак дзейнасці масавай легальнай арганізацьй-Беларуская сялянска-работніцкая гамада (БСРГ), забаронена 21 сакавіка 1927 г.
Люты 1928 г. — Арышты актыву Таварыства беларускай школы (ТБШ), на Слонімшчыме арганізацыя перастала існаваць у 1930 г.
1935 г. — Урад Пілсудскага разграміу камуністычнае падполле на Слонімшчыме.
17 верасня 1939 г. — Далучэнне Заходняй Беларусі да БССР. У Слонім савецкія войскі увайшлі 18 верасня.
28-30 кастрычніка 1939 г. — у Беластоку адбыўся "народны сход" аб далучзнні Заходняй Беларусі да БССР і СССР.
2 лістапада 1939 г. — Заходняя Беларусь афіцыйна далучана да
СССР.
15 студзеня 1940 г. — Утвораны Слонімскі раён у складзе Баранавіцкай вобласці.
10 лютага 1940 г. — Па усёй Заходняй Беларусі праведзены арыш¬ты і вываз у Сібір, Казахстан і на Далекі Усход сем'яу так званых "ворагау народа". Самыя "ворагі народа" былі схоплены раней.
1941 г. — Пачалася прымусова-добраахвотная калектывізацыя прыватных гаспадарак у вёсках Слонімшчымы і аб'яднанне у арцелі прыватных спецыялістау-прадпрымальнікау у горадзе.
22 чэрвеня 1941 г. — Напад фашысцкай Германіі на Савецкі Саюз.
24-25 чэрвеня 1941 г. — Немцы захапілі Слонім.
1941 г. — Фашысты пачалі расстрэлы яурэяу, стварылі "гета" і лагер для ваеннапалонных, праводзілі арышты былых савецкіх актывістау.
Май 1942 г. — 3 асобных групау на Слонімшчыме быу створаны першы партызанскі атрад імя Шчорса (камандзір П. Пранягін).
3 1943 г. — На Слонімшчыме дзейнічау падпольны райкам КПБ.
10 ліпеня 1944 г. — Слонім вызвалены ад нямецкіх акупантау, і
праз некалькі тыдняу распачалася актыуная мабілізацыя мужчынау на фронт.
8-9 мая 1945 г. — Закончылася другая сусветная вайна капітуляцыяй фашысцкай Германіі.
Май 1946 г. — Заснаванне у Слоніме падпольнай беларускай патрыятычнай антырэжымнай арганізацыі з канспірацыйнай назвай "Чай¬ка", якая кіравалася Цэнтрам беларускага вызваленчага руху (ЦБВР) і у 1947 годзе мела ужо свае падпольныя групы на тэрыторьй былых Баранавіцкай, Брэсцкай, Маладзечанскай і Пінскай абласцей.
З 8 студзеня 1954 г. — Слонімскі раён увайшоу у склад Гродзенскай вобласці.
1958 г. — Небывалая веснавая паводка, у час якой былі знесены усе масты на р. Шчары, нанесены вялікія страты гарадскім камунікацыям, інжынерным збудаванням і будынкам.
Чзрвень-ліпень 1959 г. — Час правядзення у Слоніме першых археалагічных раскопак (кіравау работамі Г. Пех).
5 мая 1962 г. — Раённая газета "Вольная праца" была перайменавана на "За перамогу камунізма".
19 студзеня 1965 г. — Да горада далучаны Альбярцін, які названы пасёлкам Фабрычным.
1977 г. — Здадзена у эксплуатацыю камвольна-прадзільная фабрыка на 2 тысячы працуючых.
1985 г. — Прззідзнтам СССР М. Гарбачовым распачаты "перабудовачныя" рэформы, якія прыспешылі развал СССР.
27 ліпеня 1990 г. — Беларускім парламентам прынята Дэкларацыя аб дзяржауным суверэнітэце рэспублікі.
19 верасня 1991 г. — Парламентам (Вярхоуным Саветам) прыняты Закон аб назве дзяржавы — "Рэспубліка Беларусь", скарочана "Бела¬русь". Сцягам дзяржавы аб'яулялася гарызантальнае палотнішча бела-чырвона-белага колеру, гербам — "Пагоня".
8 снежня 1991 г. — У Віскулях (Белавежская пушча) Станіславам Шушкевічам (ад Беларусі), Барысам Ельцыным (ад Расіі), Леанідам Кравчуком (ад Украіны) і іншымі членамі дэлегацый падпісана пагадненне аб стварзнні Садружнасці Незалежных Дзяржавау (СНД) і спыменні дзейнасці СССР.
1991 г. — Збудаваны новы мікрараен горада — Косаускі тракт
(Энка).