Память

У нядзелю, 9 верасня, у Камаях адбылося адметнае мерапрыемства — асвячэнне адноўленага даваеннага яўрэйскага могільніка. Яшчэ нядаўна на невялікім узвышэнні непадалёку ад жывёлагадоўчага комплексу раслі хмызняк і густая высокая трава, а зараз гэта месца абгароджана, прыбрана і ўладкавана так, як мусіць быць дагледжаны любы некропаль, дзе пахаваны людзі. 

У міжваенны час яўрэі адыгрывалі значную ролю ў жыцці мястэчак на Пастаўшчыне, у тым ліку і ў Камаях, але палітыка генацыду, якую праводзілі фашысты, прывяла да таго, што большасць з іх знайшлі свой вечны спачын у брацкіх магілах у Паставах і Кабыльніку.

Ідэя аднаўлення занядбаных могілкаў належыць доктару філалогіі Варшаўскага ўніверсітэта, ураджэнцу Камай Юрасю Гарбінскаму і ксяндзу камайскага касцёла Яцэку Хутману. Асноўныя работы па добраўпарадкаванні выконвалі мясцовыя жыхары, тэхнікай дапамагалі ААТ “Камайскі-агра” і Пастаўскае ДРБУ-132.

У той дзень прыехала многа гасцей. Яўрэйскую дыяспару прадстаўлялі рабін з Мінска Борух Астроўскі, вядомы кантар Беларусі Анатоль Наліваеў, старшыня рэспубліканскага фонду “Халакост”, дырэктар Музея гісторыі і культуры яўрэяў Беларусі Вадзім Акапян, вядомы беларускі навуковец-ідышыст, аўтар фундаментальнага ідыш-беларускага слоўніка Аляксандр Астравух (дарэчы, ён падарыў 3 свае слоўнікі Яцэку Хутману, Пастаўскай раённай бібліятэцы, Пастаўскай арганізацыі ТБМ), беларускі навуковец-ідышыст і філосаф Юлія Міцура, палітолаг і перакладчык Вольф Рубінчык, філолаг і культуролаг Святлана Рубінчык, арганізатар экскурсій па яўрэйскіх мясцінах Беларусі Святлана Бергер, беларускі бард і перакладчык, выканаўца песень на ідыш Аляксей Жбанаў. На мерапрыемстве прысутнічалі намеснік старшыні Пастаўскага райвыканкама Юрый Кісялёў, начальнік ДРБУ-132 Станіслаў Рагіня, настаўніца СШ № 4 Тамара Храпавіцкая і аўтар гэтых радкоў.

Напачатку ў касцёле адбылася Імша па памерлых, якую адслужыў ксёндз Яцэк. З кароткімі прамовамі выступілі Ю. Кісялёў, Т. Храпавіцкая, А. Астравух, А. Наліваеў, Ю. Гарбінскі. Бард А. Жбанаў выканаў некалькі песень на ідыш і з перакладам на беларускую мову. Затым усе пайшлі на адноўленыя могілкі. Прадстаўнікі яўрэйскай дыяспары памаліліся за памерлых, а прадстаўнікі фонду “Халакост” уручылі невялікія падарункі ўсім, хто ўдзельнічаў у аднаўленні могілак.

Такім чынам жыхары Камайшчыны паказалі ўзор міжканфесійнай салідарнасці ў справе адраджэння памяці аб людзях, якія жылі на гэтай зямлі побач з нашымі дзядамі і бабулямі. І вельмі сімвалічна гучаць словы з Талмуда, якія выбіты на камяні-помніку: “Ведай, адкуль ты пайшоў і куды йдзеш…” Яны — не толькі памяць аб памерлых, але і наказ для ўсіх нас.

Ігар ПРАКАПОВІЧ, краязнаўца.