Гiсторыя Курасоўшчыны

 

Землі, на якіх распасцёрся мікрараён Курасоўшчына, некалі належалі дробнапамесным дваранам, зямельныя надзелы якіх дасягалі 50 дзесяцін. У "Спісе землеўладальнікаў Мінскай губерні", складзеным у 2-й палове XIX ст., назва такой мясцовасці адсутнічае.

 На картах Менскага уезда гэтая вёска пачала з’яуляцца напрыканцы XVIII ст. Зыходзячы з "Камерального примечания Минской губернии...", якое датуецца 1800 годам, "деревня Курасовщина" знаходзілась "при большой Пинской дороге". Першыя вядомыя звесткі пра гэты населены пункт бяруць пачатак з часоў Люблінскай уніі 1569 г., калі ў XVI ст. аб'ядналіся Польскае Каралеўства і Вялікае княства Літоўскае.  Так, у Актах Менскага гарадскога суда 1580 - 1590 годоу упоминается двор Яна Кураша, уладальніка маентка Лошіца. Магчыма, ад фаміліі Кураш и паходзіць сучасная назва Курасоушчына....Тады маентак зваўся Курашаўшчызна. Яго ўладальнікі жылі не тольки ў Лошыцы, але и у Сеніце і Менску. Адміністрацыйны падзел — Каралішчавіцкая парафія (прыход) Менскага ваяводства.

 

Цікава: Лошыца - рэчка (ці ручай), бярэ пачатак  у в. Дворышче (Паудневы-Захад, паміж вул. Касманаўтаў і вул. Бялецкага) працякае па тэрыторыі Курасоушчыны 

Калісьці гэтыя землі набыў далёкі прашчур пісьменніка Ф. Дастаеўскага Стафан Іванавіч Дастаеўскі. Пазней з утварэннем Мінскай губерні маёнтак (фальварак, урочышча) Курашаўшчызна адносіўся да Сеніцкай воласці, а зямельныя надзелы перайшлі ва ўладанне земскага суддзі Немаршанскага. Колькасць двароў (валоданняў) — 11, а жыхароў — 48.

 

Пад час інтэнсіўнага будаўніцтва чыгункі ва ўрочышчы Курашаўшчызна, на высокім маляўнічым беразе рэчкі Мышка-Копраўка, начальнік Лібава-Роменскай чыгункі, інжынер Мікалай Яўграфавіч Ададураў у 2-й палове XIX ст. пабудаваў загарадны дом. Цяпер гэта так званая Белая дача, якая з'яўляецца помнікам архітэктуры неакласіцызму. Часта наравістая бурная рэчка выходзіла з берагоў і трывожыла чыгуначнікаў. Каб яе ўтаймаваць, даводзілася ўзводзіць дамбы-насыпы метраў 50 вышынёй. Тады мясцовасць пачала называцца Засценак Ададурава. У начатку XX ст. тут ужо жылі 70 насельнікаў.

 

У час руска-японскай вайны 1904—1905 гг. дом Ададурава быў асвячоны пад шпіталь для хворых і параненых, якія паступалі з поля бою. Засценак Ададурава страціў сваю назву, а суседняе ўрочышча фальварак Курашаўшчызна атрымаў сярод мясцовага насельніцтва беларускае гучанне — Курасоўшчына.

 

Ададураў — адзін з першых мецэнатаў Расіі. Яго разнастайныя збудаванні - школы, вучылішчы, жылыя дамы, цэрквы, бальніцы, воданапорныя вежы — можна і сёння ўбачыць уздоўж дарогі, якую некалі будаваў і ўзначальваў Ададураў. Стальны шлях працягнуўся ад Балтыйскага порта Лібава да г. Ромны на Ўкраіне. Імём Ададурава была названа заснаваная ім прэмія, якую ўручалі лепшым навучэнцам і студэнтам. Ададураў жыў пад Мінскам да пачатку XX ст., затым выехаў у Пецярбург. Пра Засценак цяпер напамінае высокі насып уздоўж усёй Курасоўшчыны, дзе імчацца паязды.

 

Урочышча Курасоўшчына, якое знаходзілася ў паўднёвым прыгарадзе Менска ўвайшло ў межы горада ў 1965 г. Цяпер гэта жылы раён Курасоўшчына. Пасля вайны ў сядзібным доме была спартовая база футбольнага клубу "Дынама". У 1980-я гады дом рэстаўрыраваны паводле праекта Мінскіх навукова-рэстаўрацыйных майстэрань.

 

Сядзібны дом з'яўляецца помнікам архітэктуры неакласіцызму. Размешчаны ён на высокім узгорку, на схілах якога разбіты парк пейзажнага тыпу. Вакол дома распасціраецца адкрыты партэр, абмежаваны па перыметры радамі ліп і таполяў. Дом аднапавярховы. Ягоны план і аб'ёмна-прасторавая кампазіцыя асіметрычныя, што характэрна для архітэктуры перыяду эклектыкі. Унутраныя пакоі будынка — прамавугольнай або квадратнай формы — асіметрычна гуртуюцца вакол невялікага вестыбюля, які знаходзіцца па цэнтры фасада. Усе памяшканні звязаны паміж сабой анфіладна. У аб'ёмна-прасторавай кампазіцыі будынка вылучаецца дамінанта — масіўная васьмігранная двух'ярусная вежа, размешчаная таксама асіметрычна. Грані вежы праз адну прарэзаны аконнымі праёмамі арачнай формы і дэкараваны плоскімі прамавугольнымі нішамі. Вежа завяршаецца шырокім прафіляваным карнізам. Дах яе выкарыстоўваецца як шырокі балкон, абгароджаны мураванымі слупамі з металічнай ажурнай рашоткай. Галоўны фасад вырашаны плоскасна. У яго дэкаратыўнай аздобе выкарыстаны спрошчаныя формы архітэктуры класіцызму. Фасадная сцяна прарэзана пяццю праёмамі арачнай формы: цэнтральны — дзвярны праём — галоўны ўваход у будынак, астатнія — аконныя праёмы. Два крайнія з якіх па сваіх памерах больш шырокія і высокія, чым астатнія, і яны дэкараваны арачнымі ліштвамі з замковым каменем у цэнтры. Сцяна фасада паміж праёмамі ўпрыгожана тонкім гарызантальным рустам. Над карнізам па цэнтры галоўнага ўвахода знаходзіцца невялікі трохвугольны франтон з маленькім круглым акном — прадухай у цэнтры. Сцены іншых фасадаў таксама дэкараваны рустам і прарэзаны высокімі праёмамі арачнай формы. Па ўсім перыметры будынак акаймаваны шырокім прафіляваным карнізам з паяском сухарыкаў. Накрыты ён дахам складанай канфігурацыі з атыкамі і франтонамі на тарцах. 3 1990 г. тут размяшчаецца Цэнтр беларускага фальклору. Зараз праз вокны бачна тольки будаўнiчае смецце.

 

Шмат цікавага і яшчэ пакуль нязведаннага хаваюць ад нас патаемныя вугалкі Курасоўшчыны. Магчыма, мы ніколі не даведаемся аб сапраўдным. Старажылы гавораць, што недзе тут знаходзіцца стары курган-магільник, што недзе захаваліся да нашых дзен руіны старой турмы (меркавана паміж «Белай дачай» і чыгункай), недзе тут у вайну быў канцлагер, недзе, магчыма, было месца масавых сталінскіх растрэлаў… Яшчэ адной часткова захаваўшайся архітэктурнай спадчынай з’яуляецца невядомая пабудова. Некаторыя гавораць, што гэта некалі была царква, магчыма, некалі яе перабудавали і зараз яна на царкву зусім не падобна. Хоць і знаходзiцца пабудова па іншы бок ад чыгункі, але таксама некалі адносілася да Курашаўшчызны. У савецкия часы тут была бiбліятэка, потым клуб, потым спрабавалi правесці рэстаўрацыю…Старажылы расказваюць, што вакол былі могилкі, якія потым зруйнавалі (прыкладна у 60-я), і сення на гэтым месцы знаходзіцца парк.

 

Напрыканцы 2009 года адчыніў свае схілы гарналыжны комплекс Курасоўшчына. І цяпер зусім не абавязкова каціць у Лагойск ці Сілічы каб пакатацца на лыжах ці сноўбордзе.