У двары Лідскага замка збудуюць трохпавярховы бетонны дом

У нумары ад 11 снежня мы надрукавалі артыкул "Чаму пасярод Лідскага замка будуюць немаведама што?" У ім закраналіся дзве праблемы. Першая — у замкавай вежы ўся экспазіцыя аздобленая па-руску. А князь Радзівіл увогуле фігуруе як "Юрий Миколаевич Радзивил".
Супрацоўнік Лідскага музея Валерый Сліўкін, які выканаў гэта, моцна абразіўся публікацыяй.

Рэдакцыя атрымала два лісты — ад яго і ад калектыву музея. Валерый Сліўкін піша, што ў нас дзве дзяржаўныя мовы, таму ён, маўляў, нічога не парушыў. Фармальна яно так. Але, шаноўныя чытачы, ці не справядлівую заўвагу мы зрабілі? У 700-гадовым замку, які з'яўляецца нашым нацыянальным гонарам, варта ўсё ж пісаць таблічкі на тытульнай мове нацыі. А калі робіце акцэнт на тым, што ў нас дзве дзяржаўныя мовы — дык пішыце тады на абедзвюх! Асабліва апантана Валерый Сліўкін намагаецца даказаць права на жыццё "Юрия Миколаевича Радзивила". Ці ж называлі тады людзей на сучасны капыл — з імем па бацьку? І ці дарэчна гэта на музейным стэндзе? Раз ужо пытанне перарасло ў спрэчку, мы папрасілі рассудзіць яе паважанага чалавека, аднаго з самых аўтарытэтных гісторыкаў нашай краіны — прафесара Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў, доктара гістарычных навук Анатоля Пятровіча ГРЫЦКЕВІЧА. Спадзяёмся, прафесар Грыцкевіч будзе дастатковым аўтарытэтам для шаноўных супрацоўнікаў музея.

— Безумоўна, у нашым выпадку, у подпісы да ілюстрацый на музейным стэндзе гэта выглядае па-пашпартнаму, занадта на сучасны манер, — пракаментаваў прафесар Анатоль Грыцкевіч. — Часам і сапраўды такое — зварот з імем па бацьку — магло здарацца, але выключна ў князёў, асабліва тых, хто паходзіў ад вялікага князя. У шляхты гэта не практыкавалася. Тым больш так, каб кожны раз ужывалася імя па бацьку, гэтага дакладна не было! Я падтрымліваю вас у вашай пазіцыі. Паколькі некаторыя з Радзівілаў займалі высокія дзяржаўныя пасады, дапускаю, што яны часам маглі пісацца з імем па бацьку. Аднак так маглі звярнуцца да князя падначаленыя, каб выказаць асаблівае прыдыханне. "Юрий Миколаевич Радзивилл", "Миколай Юрьевич "Рыжий" — на музейных стэндах гэта выглядае недарэчна!.. Тое, што часам іх маглі так назваць, — не падстава пісаць так для шырокага кола наведнікаў. Нашто лішні раз блытаць людзей? Паказваць, што князі былі практычна як сённяшнія людзі?.. Мне здаецца, музейны работнік, які пісаў гэтыя таблічкі, дарэмна ні з кім не кансультаваўся...
Што да другой праблемы, вынесенай у загаловак артыкула ад 11 снежня, сітуацыя крыху высветлілася, але пытанняў стала яшчэ больш. Нагадаю, у тым матэрыяле начальнік аддзела культуры Лідскага гарвыканкама Уладзімір САМСОНАЎ паведаміў, што ў двары замка збудуюць "аднапавярховую драўляную казарму і навес для рамеснікаў". Пасля публікацыі з Лідскага выканкама прыйшоў ліст, да якога прыкладалася апісанне будучых пабудоў на тэрыторыі замка, з малюнкамі. Змяшчаем малюнак тут, каб вы самі вырашылі, наколькі будынак, які праектуецца, падыходзіць пад апісанне "аднапавярховай драўлянай казармы". Цяпер зразумела, навошта ў замкавым двары залілі магутныя бетонныя падмуркі...

Дарэчы, начальнік Упраўлення па ахове гісторыка-культурнай спадчыны і рэстаўрацыі Міністэрства культуры Ігар ЧАРНЯЎСКІ прызнаўся "Звяздзе", што гэтыя будынкі "не адпавядаюць гістарычнай праўдзе", бо няма дакладных звестак, што там насамрэч было. Ці збудуюць пасярод аднаго з галоўных замкаў Беларусі фантазію архітэктараў і праекціроўшчыкаў?..
Глеб ЛАБАДЗЕНКА. Фота аўтара.