КАБ ПАМЯТАЛІ…

У Чэрвені прайшлі здымкі беларуска-ізраільскага дакументальнага фільма «Захавальнікі памяці».

Пра ідэю стварэння і канцэпцыю стужкі распавёў «Раённаму весніку» яе рэжысёр Барыс Мафцыр:

– Восем гадоў таму мемарыял «Яд вашэм» прапанаваў мне распрацаваць, а пазней узначаліць праект дакументацыі імёнаў яўрэяў, якія загінулі падчас Халакосту на тэрыторыі былога СССР. Тэма гэтая была недаследаваная. Да 2006 года мы ведалі ўсяго 12-15 працэнтаў такіх імёнаў у Беларусі, Украіне і іншых краінах. А ўсяго на тэрыторыю Савецкага Саюза прыпадае амаль палова ахвяраў Халакосту – 2 мільёна 600 тысяч чалавек з 6 мільёнаў. І самым нязведаным месцам для нас была Беларусь. Акрамя таго, маю ўвагу прыцягнула тое, што менавіта ў Беларусі ёсць праект, паводле якога пры падтрымцы дзяржавы штогод ўстанаўліваецца па 7-8 памятных знакаў у месцах масавага знішчэння яўрэяў.

Усё гэта прывяло мяне да думкі, што, калі здымаць аб’ёмны фільм пра Халакост у СССР, то пачынаць варта з вашай краіны. Тым

больш, што ў дакументальным кіно пра трагедыю беларускіх яўрэяў амаль нічога не створана. Ёсць асобныя стужкі пра брэсцкае і мінскае гета, пра партызанаў, праведнікаў, але яны не даюць суцэльнага ў’яўлення пра катастрофу, якая адбылася.

Працу над фільмам мы пачалі сумесна з беларускімі партнёрамі – мінскай кінастудыяй «НонстопМедыя» (прадзюсеры – Сяргей Ждановіч і Ігар Ігруша). Сведак і апавядальнікаў здымаем непасрэдна на месцах трагічных падзей і ў тую ж пару года, калі яны адбыліся. Гэта робіць сюжэты максімальна шчырымі і зразумелымі для ўспрыняцця гледачамі.

Мы пабывалі ўжо ў Бабруйску, Міры, Любані, Мінску. Пасля Чэрвеня скіруемся на Магілёў і Віцебск. Апошні сюжэт здымем пад Мінскам…

Стваральнікі фільма запісалі ўспаміны сведак расстрэлу вязняў Чэрвеньскага гета 1 лютага 1942 года і расповеды сучаснікаў пра захаванне памяці аб ахвярах Халакосту, правялі здымкі на месцы трагедыі – ля помніка пры старой Замятоўскай дарозе.

Паводле слоў Барыса Мафцыра, работу над стужкай «Захавальнікі памяці», адзін з дзесяці сюжэтаў якой распавядзе пра трагедыю чэрвеньскіх яўрэяў, плануецца завяршыць гэтым летам. Фільм пабачыць свет на трох мовах, рускай, іўрыце і англійскай, і будзе даступны шырокай аўдыторыі гледачоў ва ўсім свеце.

Ігар АДАМОВІЧ. Фота аўтара

На здымках: кветкі да помніка пра старой Замятоўскай дарозе ўскладае аўтар праекта «Места смуткуе па згубленых дзецях сваіх», прысвечанага 70-годдзю расстрэлу Чэрвеньскага гета, старшы навуковы супрацоўнік раённага краязнаўчага музея Ірына Вабішчэвіч; у памяць пра трагічныя падзеі 1 лютага 1942 года былы супрацоўнік раённага аддзела па надзвычайных сітуацыях Леанід Крук паклаў на магільную пліту і падпаліў 2000 запалак (па колькасці загінуўшых); здымачная група дакументальнага фільма «Захавальнікі памяці» (у цэнтры – рэжысёр Барыс Мафцыр).